Zakłada się, że w lipcu 2021r. wejdą w życie dwie ustawy wprowadzające szereg zmian, w tym wprowadzenie nowych definicji pojęć w przepisach prawa w zakresie odpadów, w związku z koniecznością implementacji do polskiego porządku prawnego przepisów dyrektyw UE pakietu odpadowego.

Projektowane zmiany przepisów prawa, które wejdą w niedługim czasie w życie, odzwierciedlają nową filozofię w UE w zakresie produkcji odpadów i celu jakim jest jej ograniczenie. W chwili obecnej w procesie legislacyjnym opracowywane są dwa projekty ustaw: (i) projekt z dnia 21 kwietnia 2021 r. ustawy o zmianie ustawy o odpadach oraz niektórych innych ustaw, oraz (ii) projekt z dnia 18 marca 2021 r. ustawy o zmianie ustawy o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej oraz niektórych innych ustaw. Powołane projekty ustaw nie zostały jeszcze wniesione do Sejmu.

Nowe podejście ustawodawcy do kwestii odpadów podsumowuje uzasadnienie projektu jednej z ustaw – „Odpady powinny być traktowane jako surowce wtórne. To z kolei wymaga, aby odpady były zbierane selektywnie i były dobrej jakości. Dlatego też segregacja odpadów u źródła stanowi
fundamentalny element dalszego efektywnego przetwarzania odpadów jako surowców. Zagospodarowanie jak największej ilości odpadów komunalnych powinno odbywać się poprzez recykling.”.

Jedną z kluczowych zmian jest wprowadzenie systemu rozszerzonej odpowiedzialności producenta, który polegać będzie na podejmowaniu środków w celu zapewnienia, aby wprowadzający produkty, w tym produkty w opakowaniach, ponosili odpowiedzialność finansową lub odpowiedzialność finansową i organizacyjną na etapie cyklu życia produktu, gdy staje się on odpadem.

Pochodną opisanej zmiany będą również kwestie ujawniania informacji oraz raportowania (te oparte na dotychczasowym raportowaniu, natomiast uwzględniało ono będzie wprowadzane zmiany np. nowe podmioty będą zobowiązane do raportowania). W ramach systemu rozszerzonej odpowiedzialności producenta podmioty wprowadzające produkty do obrotu na terytorium kraju realizujące obowiązki samodzielnie albo podmioty realizujące w ich imieniu obowiązki:

  • nie ograniczają wykonywania obowiązków do przypadków, w których zbieranie i przetwarzanie odpadów przynosi największe zyski;
  • zapewniają odpowiednią dostępność systemu zbierania odpadów na obszarze, w którym wprowadzają produkty do obrotu;
  • posiadają środki finansowe i organizacyjne niezbędne do wykonywania obowiązków;
  • stosują mechanizmy samokontroli, w szczególności audyty, w zakresie zarządzania finansami przeznaczonymi na realizację obowiązków, gromadzenia danych i sporządzania sprawozdań dotyczących produktów wprowadzanych do obrotu oraz zbierania i przetwarzania odpadów powstałych z produktów;
  • udostępniają publicznie informacje o realizacji celów w zakresie gospodarowania odpadami, a w przypadku organizacji realizujących obowiązki w imieniu podmiotów wprowadzających produkty organizacje te udostępniają dodatkowo informacje o: a) swojej strukturze własności i członkostwa, b) wkładach finansowych wnoszonych przez podmioty wprowadzające produkty w odniesieniu do każdej tony produktu wprowadzonego do obrotu, c) procedurze wyboru podmiotów gospodarujących odpadami.

Komentarz DBS:

Kierunek projektowanych zmian w zakresie odpadów co do zasady należy ocenić pozytywnie. Natomiast należy zwrócić
uwagę, iż szereg zmian skierowanych jest do przedsiębiorców wprowadzających produkty, w tym opakowania, na których nałożone zostają nowe obowiązki w zakresie wytwarzania produktów w taki sposób, aby odpady z nich powstające mogły zostać poddane recyklingowi, jak również sporządzania sprawozdań czy udostępniania publicznie informacji o realizacji celów w zakresie gospodarowania odpadami. Z uwagi na obszerność zagadnienia, nie tylko w kwestii raportowania czy publicznego informowania w zakresie odpadów ale także samej filozofii, projektowane zmiany powinny być dokładnie przeanalizowane w kontekście konkretnego stanu faktycznego u danego przedsiębiorcy.