W okresie od 14 lutego 2022 r. do 9 maja 2022 r. Komisja Europejska będzie prowadzić konsultacje publiczne w sprawie ram dla patentów niezbędnych do spełnienia normy.
Przyjmuje się, że patenty stanowią zachętę do badań i rozwoju oraz ułatwiają transfer wiedzy, z kolei normy zapewniają szybkie rozpowszechnianie technologii i interoperacyjność między produktami. Normalizacja ma duże znaczenie np. w branży telefonii komórkowej czy w sektorach takich jak elektronika użytkowa, przemysł motoryzacyjny czy przemysł sieci elektroenergetycznych. Wiele norm opiera się na opatentowanych technologiach.
Patent, który chroni technologię o podstawowym znaczeniu dla spełnienia normy, nosi nazwę patentu niezbędnego do spełnienia normy (ang. standard-essential patent, SEP). Posiadacze tego rodzaju patentów zobowiązują się do udzielania licencji na swoje SEP użytkownikom normy na sprawiedliwych, rozsądnych i niedyskryminujących warunkach (FRAND).
Jak wynika z ustaleń Komisji Europejskiej system udzielania licencji SEP nie jest jednak przejrzysty, przewidywalny ani skuteczny, co może przekładać się na spowolnienie tempa innowacji, hamowanie rozwoju technologii krytycznych oraz opóźnienie rozwoju przedsiębiorstw typu start-up i MŚP w UE.
W ocenie Komisji Europejskiej patenty stanowiąc najskuteczniejszą formę własności intelektualnej posiadają zarazem istotny wpływ na decyzje inwestycyjne we wszystkich obszarach przemysłu. Mając na uwadze istotną i strategiczną rolę patentów, jak również nadchodzące uruchomienie jednolitego systemu patentowego, Komisja Europejska dostrzega konieczność wzmocnienia unijnego prawa patentowego oraz ułatwienia dostępu do kluczowych technologii. Sposobem na osiągnięcie powyższego ma być m.in. standaryzacja prawa patentowego na poziomie unijnym. Powyższe, w ocenie Komisji, będzie miało istotne znaczenie dla zwiększenia innowacji i konkurencyjności wielu gałęzi przemysłu.
Jak wskazano w zaproszeniu do zgłaszania uwag w ramach podjętej przez Komisję Europejską inicjatywy – Komisja dostrzega kluczowe problemy związane z SEP, do których zalicza m.in. ich nieefektywne licencjonowanie, w tym przypadki hold-up (tj. różnicowanie zachęt cenowych przez właścicieli patentów przed oraz po ustanowieniu normy), hold-out (tj. odmowę uiszczenia opłat licencyjnych właścicielom SEP przez podmioty wdrażające, do czasu nałożenia takiego obowiązku przez sąd), a także turystykę sądową (tj. praktykę wyboru sądu lub jurysdykcji stosujących najkorzystniejsze zasady lub przepisy prawne dla reprezentowanego stanowiska).
Dodatkowo Komisja Europejska zwraca uwagę na fakt, że informacje na temat warunków licencjonowania FRAND często nie są podawane do wiadomości publicznej, co powoduje że podmioty wdrażające SEP, w tym zwłaszcza MŚP oraz start-upy nie są w stanie uwzględnić kosztów udzielenia licencji w swoich modelach biznesowych. Ponadto, patenty mają charakter terytorialny, natomiast normy i zobowiązania FRAND globalny, a to powoduje, że posiadacze SEP niejednokrotnie egzekwują przysługujące im w ramach patentów prawa oddzielnie na każdym terytorium.
Zgodnie z założeniami Komisji Europejskiej podjęta obecnie inicjatywa w zakresie ulepszenia ram dla SEP ma zostać oparta na III filarach obejmujących: (I) zwiększenie przejrzystości w zakresie SEP; (II) zapewnienie jasności w zakresie różnych aspektów zasady FRAND oraz (III) poprawę skuteczności i efektywności egzekwowania prawa.
Komentarz DBS:
Inicjatywa Komisji Europejskiej w zakresie ulepszenia ram dla patentów niezbędnych do spełnienia normy stanowi odpowiedź na ujawnione deficyty obecnego systemu licencjonowania SEP z uwagi na ich kluczową rolę dla szeregu gałęzi przemysłu.
Wyniki trwających obecnie konsultacji publicznych mają stanowić istotny element na drodze do wypracowania konkretnych rozwiązań uwzględniających interesy zarówno posiadaczy SEP, jak i podmiotów wdrażających.
Oczekuje się, że usprawnienie ram dla SEP na poziomie unijnym przełoży się m .in. na zwiększenie konkurencyjności oraz skali działalności unijnych przedsiębiorstw typu start-up oraz MŚP, a także ułatwi rozwój technologii krytycznych oraz będzie stanowić wsparcie dla zielonej transformacji Unii Europejskiej.
