2 stycznia 2023 r. na stronie Rządowego Centrum Legislacji został opublikowany projekt ustawy z dnia 23 grudnia 2022 r.  o zmianie ustawy o bezpieczeństwie żywności i żywienia, który przewiduje wprowadzenie do porządku prawnego przepisów regulujących reklamę suplementów diety.

Obecnie obowiązujące przepisy prawa nie regulują w sposób kompleksowy reklamy suplementów diety, tak jak jest to w przypadku reklamy produktów leczniczych czy chociażby wyrobów medycznych, których reklama z początkiem bieżącego roku podlega znacznie bardziej restrykcyjnym zasadom niż dotychczas.

Suplementy diety w odróżnieniu od leków nie wykazują właściwości leczniczych, a jedynie odżywcze. Jednakże,  pomimo odmiennych mechanizmów działania obu grup produktów, w ocenie ustawodawcy wiedza konsumentów na temat różnic pomiędzy nimi jest na niskim poziomie. Co więcej wybory konsumentów są szczególnie mocno determinowane przez kierowane do nich komunikaty marketingowe. W konsekwencji podatność na reklamę w połączeniu z brakiem dostatecznej świadomości konsumentów co do cech suplementów diety, zaleceń i potrzeb dla ich stosowania powoduje ich nabywanie na wysoką skalę, co może stanowić zagrożenie dla ich zdrowia.

Z tego względu, jak wskazano w uzasadnieniu do projektu ustawy o zmianie ustawy o bezpieczeństwie żywności i żywienia („Projekt”), niezbędne jest uszczegółowienie zasad prezentacji i reklamy suplementów diety w zakresie dotychczas nieuregulowanym, tak aby zwiększyć świadomość konsumentów na temat suplementów diety poprzez właściwy przekaz reklamowy. Jednocześnie rezultatem wprowadzonych zmian ma być również ograniczenie prowadzenia reklam mogących wprowadzać w błąd co do właściwości i działania suplementów diety.

Reklama suplementów diety w ramach tzw. marki parasolowej

Z punktu widzenia przedsiębiorców, którzy w swoim portfolio posiadają poza suplementami diety również produkty lecznicze i wyroby medyczne jedną z najistotniejszych z proponowanych zmian będą nowe zasady prezentacji i reklamy suplementów diety obecnych na rynku pod tzw. marką parasolową. Zjawisko to jest stosunkowo często obserwowane. W ocenie ustawodawcy taka praktyka zaciera granicę pomiędzy lekami, a suplementami diety, powodując u konsumentów dezorientację.

W odpowiedzi na ten problem Projekt zakłada wprowadzenie przepisu, zgodnie z którym prezentacja lub reklama suplementu diety nie może wprowadzać w błąd co do właściwości lub statusu suplementu diety przez zawieranie wspólnego głównego członu z nazwą własną lub powszechnie stosowaną produktu leczniczego, wyrobu medycznego lub wspólnego znaku graficznego lub towarowego, kształtu graficznego lub opakowania wykorzystującego podobieństwo z oznaczeniem produktu leczniczego lub wyrobu medycznego.

Warto zwrócić uwagę, że kwestia dopuszczalności stosowania marek parasolowych nie została dotychczas uregulowana przez ustawodawcę nawet w stosunku do produktów leczniczych. Nie ma również przepisu, który zakazywałby stosowania marki parasolowej dla produktów rożnych kategorii. Informacji na temat dopuszczalności i zasad stosowania nazw dla produktów leczniczych w ramach marki parasolowej dostarcza Komunikat Prezesa URPL dnia 28 lutego 2020 r. w sprawie wytycznych dotyczących nazewnictwa produktów leczniczych przeznaczonych dla ludzi. Istotnym jest natomiast to, że nie stanowi on aktu prawa powszechnie obowiązującego, a jedynie wytyczne oraz, że swoim zakresie obejmuje jedynie leki OTC.  Niemniej jednak należy mieć na względzie, że w przedmiotowym  komunikacie Prezes URPL rekomenduje tworzenie nowych nazw produktów niezawierających wspólnych członów, w szczególności dla produktów z różnych kategorii.

Proponowany przepis wskazuje, że każda prezentacja oraz reklama suplementu diety, która wykorzystuje markę parasolową stosowaną również w nazwach produktów leczniczych czy wyrobów medycznych będzie miała charakter wprowadzający w błąd i tym samym będzie niedopuszczalna. Takie same skutki będzie powodować także przekaz reklamowy, w którym opakowanie suplementu diety będzie wykorzystywać podobieństwo z oznaczeniem produktów leczniczych lub wyrobów medycznych.

Na marginesie należy zaznaczyć, że o ile samoregulacje branżowe takie jak Kodeks Dobrych Praktyk Reklam Suplementów Diety czy Porozumienie Nadawców w sprawie zasad rozpowszechniania reklam suplementów diety przewidują zasady właściwego reklamowania tych produktów to nie odnoszą się jednak do wykorzystywania nazw w ramach marki parasolowej, jak również do kwestii wyglądu opakowań.

Pozostałe proponowane rozwiązania

W Projekcie przewidziano również szereg innych przepisów, które  doprecyzują zasady prowadzenia reklamy suplementów diety.

Ustawodawca zakłada m.in. wprowadzenie przepisu, który wprost będzie wskazywał,  że reklama suplementów diety powinna być prowadzona w sposób rzetelny i niewprowadzający w błąd.

W Projekcie wskazano, że każda prezentacja lub reklama suplementu diety będzie zawierała  informację „Suplement diety jest środkiem spożywczym, którego celem jest uzupełnienie normalnej diety. Suplement diety nie ma właściwości leczniczych”. Ponadto w Projekcie określone zostały szczegółowe wymagania techniczne w zakresie prezentacji lub reklamy w formie audiowizualnej, wizualnej oraz dźwiękowej z wykorzystaniem wyżej wskazanego przekazu dotyczące m.in. czasu jego trwania.

Projekt zawiera również szereg regulacji statuujących tzw. zakazy reklamowe, które swoim zakresem obejmują:

  • zakaz kierowania reklamy do małoletnich do 12 roku życia oraz elementów sugerujących, że do takiej grupy jest adresowana, w tym użycia ich wizerunku i głosu;
  • zakaz wykorzystywania w reklamie przedmiotów, znaków i symboli, które mogą budzić skojarzenia z wykonywaniem zawodów medycznych (tj. m.in. lekarzy, lekarzy dentystów, pielęgniarek, farmaceutów czy fizjoterapeutów), w tym przedmiotów sugerujących wykonywanie takich zawodów (m.in. stetoskopy, ciśnieniomierze i wagi) oraz innych elementów mogących wywoływać podobny efekt;
  • zakaz prezentowania czynności mogących budzić skojarzenia z wykonywaniem zawodów medycznych, w tym również ukazujących przeprowadzanie badań, wypisywanie recept oraz sprzedaż w aptece i punkcie aptecznym, a także innych elementów mogących wywołać tożsame skojarzenia;
  • zakaz wykorzystywania wizerunku jak i rekomendacji rzeczywistego lub fikcyjnego wizerunku osób wykonujących zawody medyczne, w tym stopni i tytułów naukowych w dziedzinach nauk medycznych i o zdrowiu.

Ponadto Projekt zakłada ograniczenia co do miejsca prowadzenia prezentacji oraz reklamy suplementów diety, wskazując że jej rozpowszechnianie nie będzie dozwolone w (i) jednostkach systemu oświaty; (ii) w podmiotach wykonujących działalność leczniczą; (iii) w aptekach i punktach aptecznych oraz (iv) placówkach obrotu pozaaptecznego, do których należy zaliczyć m. in. sklepy spożywcze i stacje paliw. Jednakże Ustawodawca przewidział pewne wyjątki, zgodnie z którymi w aptekach i punktach aptecznych będzie możliwość prezentowania suplementów diety w wydzielonych miejscach widocznych dla kupującego i oddzielonych od miejsc, na których prezentowane będą produkty lecznicze, wyroby medyczne oraz kosmetyki, a miejsca takie nie będą mogły znajdować się w bezpośrednim sąsiedztwie punktu obsługi klienta. Z kolei w przypadku punktów obrotu pozaaptecznego dopuszczalne będzie prezentowanie suplementów diety w wydzielonych miejscach umieszczonych w polu widzenia kupującego i nieznajdujących się w bezpośrednim sąsiedztwie punktu obsługi konsumenta.

W reklamie, prezentacji oraz oznakowaniu suplementów diety ma zostać ponadto dopuszczone pod pewnymi warunkami umieszczanie znaku potwierdzającego jakość i bezpieczeństwo produktu.

Projekt znajduje się obecnie na etapie prac legislacyjnych.

 Komentarz DBS:

Projektowane przepisy przewidują uregulowanie reklamy suplementów diety w sposób zbliżony do reklamy produktów leczniczych jak i wyrobów medycznych. O ile wydawać by się mogło, że zamiar wprowadzenia podobnych zasad w odniesieniu do reklamy suplementów diety ma charakter „rewolucyjny” to jednak należy pamiętać o samoregulacjach branżowych,  które  tożsame zasady przewidują chociażby w  odniesieniu do zakazu wykorzystywania w reklamie suplementów diety wizerunku osób wykonujących zawody medyczne czy przedmiotów sugerujących na wykonywanie takich zawodów. Tym samym dla podmiotów będących sygnatariuszami takich samoregulacji wprowadzenie nowych przepisów nie będzie stanowiło istotnego novum.

Za „rewolucyjną” zmianę (w przypadku jej wprowadzenia do porządku prawnego) będzie natomiast mógł zostać uznany zakaz prowadzenia reklamy suplementów diety obecnych pod marką parasolową, pod którą na rynku występują również produkty lecznicze oraz wyroby medyczne. Z uwagi na doniosłość tej proponowanej regulacji kluczowym mogą okazać się uwagi zgłoszone przez organizacje branżowe w ramach konsultacji publicznych, które mogą mieć wpływ na ostateczny kształt projektowanych przepisów. Niemniej jednak ich uchwalenie w obecnym brzmieniu dla wielu przedsiębiorców spowoduje konieczność dokonania oceny stosowanych przez nich przekazów reklamowych oraz wprowadzenia szeregu zmian w tym zakresie, jak również może to  znacząco wpłynąć na ich portfolio.

 

 

Agata Bzymek-Waśniewska
Radca prawny,
Partner Współzarządzający
Zobacz więcej
Zobacz więcej